Zonder woorden

Ik kon het niet. Praten over mijn verdriet. Woorden zaten vast in mijn keel. Zelf iets opschrijven lukte me niet, één letter op papier en ik sloeg dicht ...

Alleen muziek zette bij mij de sluizen naar mijn verdriet open. 

Luisteren naar mooie melodieën en prachtige songteksten die vertaalden wat ik op dat moment voelde. 

In een boekje schreef ik dan het stukje van de songtekst op wat mij het meeste raakte en daarbij schreef ik dan waarom het mij zo raakte. Zo kon ik toch een weg vinden om met kleine beetjes tegelijk met mijn verdriet om te gaan. (De woorden waren al voor mij geschreven en ik hoefde ze “alleen maar” over te schrijven

 

Ik schreef:

Zeg me, dat het niet zo is

Zeg me, dat het niet zo is

Zeg me, dat het niet waar is 

(Uit een lied van Frank Boeijen)

Dit vertaalde wat ik voelde op het moment dat we hoorden dat je ongeneeslijk ziek was. 

 

Muziek kan veel voor je doen. ❤️

Heimwee

Het is er. Dat onbestemde onrustige gevoel. Ik wil het niet. Maar het is er. Gewoon uit het niets borrelde het op. Ik kan eerst niet omschrijven wat het precies is. Het is vandaag niet eens “de dag”. Het is wel deze periode van het jaar dat het toch onderhuids broeit. Ongemakkelijk. Onrust. Ik herken het en ik word een beetje boos. Op mezelf weliswaar. Ik heb in de afgelopen jaren al alles geprobeerd: juist lekker druk aan het werk of juist minder druk op de ketel en meer thuis zijn, juist leuke dingen op zoeken of juist even niet de sociale gebeurtenissen aangaan noem maar op maar eerlijk gezegd niets lijkt te werken om van dat gevoel af te komen. Het is niet dat ik heel erg verdrietig ben maar nu weet ik wat het wel is. Ik heb heimwee. Heimwee naar jou. Naar toen. Naar ooit. 

Als ik in de auto zit klinkt opeens het lied op de radio wat na jouw overlijden dagelijks meerdere keren per dag klonk : “Hello from the other side” “To tell you I’m sorry for breaking your heart”. En ik breek. Tranen over mijn wangen. Ik laat ze gaan. Dit is wat het is. Toelaten wat zich aandient. Maar gatverdamme wat blijft dit een naar gevoel. Tranen lopen over mijn wangen. Ik wil nergens meer heen. Ik wil naar huis. “Nee” zeg ik tegen mezelf “je gaat gewoon naar de winkel waar je naartoe wilde en haalt je boodschappen” maar als ik mijn auto heb geparkeerd op de parkeerplaats slaat toch de paniek toe. Ik bevries. Even blijf ik in de auto zitten om weer rustig te worden. Droog mijn tranen. En ga naar huis. Geen winkelbezoek. Dat kan later wel weer. Ik ga nu even voor mezelf zorgen. ❤️

Rouw, hoe lang duurt dat nou ?

Vaak wordt mij de vraag gesteld door de nabestaanden na het verlies van hun dierbare “Sandra, hoe lang duurt dit nou? Dit verdrietige, nare gevoel?”  Ik kan dan alleen maar zeggen dat “het duurt zolang het duurt”. Er staat namelijk geen tijd voor. Omdat rouw en verdriet geen fijne gevoelens zijn wil je daar zo snel mogelijk van af. Dat is heel begrijpelijk. Maar als je het eens zou bekijken vanuit een ander perspectief bijvoorbeeld verliefd zijn of vrolijk zijn. Ook dat duurt zolang het duurt. Maar je weet, het blijft niet altijd zo.  Eigenlijk gebeuren deze dingen automatisch, omdat je ze vaker meemaakt heb je eigenlijk geen idee hoe lang die momenten of periodes duren. Veelal omdat bijvoorbeeld verliefd zijn en vrolijk zijn fijne gevoelens zijn. Als het voorbij is vind je het zelfs jammer. Met rouw en verdriet is dat daarentegen heel anders. Die gevoelens wil je eigenlijk niet en als je ze voelt wil je ze zo snel mogelijk kwijt. Je raakt ze alleen niet kwijt door ze weg te stoppen. De kunst is om ernaar te kijken en ze te voelen op een manier waarop je naar gevoelens kijkt die mooi en leuk zijn. 

Volwassenen kunnen hierin veel leren van kinderen. Kleine kinderen zijn heel onbevangen en laten alles gewoon gebeuren. Ben je boos ? Dan ben je boos. Ben je blij ? Dan ben je blij. Ben je verdrietig ? Dan ben je verdrietig. Laat het maar gewoon gebeuren. Het gevoel mag er zijn. Ik probeer de mensen dat ook over te brengen, probeer er eens naar te kijken door de ogen van een kind. Hoe meer je accepteert dat deze gevoelens er gewoon mogen zijn des te beter je ermee om leert gaan. ❤️

Een dag als alle andere dagen en toch ook weer niet.

Hoe is het nu na zoveel jaar voor jou vragen mensen mij wel eens? Is het anders als in het begin ? Ben je op een bepaalde manier gewend geraakt aan het gemis? (Waarin ze benoemen dat gewend vast niet het juiste woord is).

Ik zeg altijd het maakt voor mij niet uit welke dag het van de week is, of welke maand of welke datum; elke dag is voor mij hetzelfde, want “hij is er niet meer bij” op welke dag dan ook, ik ben daar inmiddels aan gewend maar het enige wat er wel is op die datum dat ik er aan herinnerd wordt dat er al weer een jaar voorbij is. Dat is wat me dan verdrietig maakt dat hij steeds verder bij ons vandaan is. Dat wij allemaal zeven jaar ouder zijn geworden. Dat er gezinsleden en familieleden zijn bij gekomen die hem niet kennen en ook nooit zullen kennen en dat ik nu bijna de leeftijd heb bereikt die hij had toen hij stierf.

Ik heb er goed op gelet hoe het was gisteren, de zevende sterfdag van mijn man, om het te kunnen vertellen en antwoord te kunnen geven op de vraag.

Zonder dat ik het wilde is er “iets” wat om me heen hing. Als een zware deken op mijn schouders die ik overal mee naar toe sleepte.

Minder focus, minder concentratie, nadenken over het avondeten en boodschappen doen was een opgave, naar een winkel gaan - liever niet, mensen tegenkomen - liever niet, minder energie, minder eetlust, onrustig, meer ontroering, een dag waarop ik het liefste gewoon wilde zijn en wilde werken omdat ik hoopte dat dat me er doorheen zou helpen, het werd een dag met van alles, en dat alles kostte me zoveel kracht dat ik s’avonds uitgeput was. Alsof ik uit de stroop getrokken moest worden zo moe.

Dus het antwoord op de vraag is: het is wel anders als het in het begin was, in het begin was het verdriet hartverscheurend en voelde ik me elke dag zoals gisteren maar dat is gelukkig veranderd met de tijd, maar het gemis wordt voelbaar groter. Het is nog steeds een dag waarop alles veel moeizamer gaat dan andere dagen en dat het daarna weer even tijd nodig heeft om op te klauteren.

 

Mocht je dit lezen en je herkent dit over jezelf of iemand in je omgeving …. wees lief voor jezelf of voor degene die dit meemaakt❤️ en het maakt niet uit of het je man, vader, broer, vriend of wie dan ook is .. elk verdriet, elk gemis is er een met een betekenis

Ik besta maar ik leef niet

Donderdagavond keek ik het programma De Beste Zangers, waar in deze aflevering de zanger Nielson centraal stond.

Er waren twee liedjes na elkaar die zo bij elkaar aansloten. Jaap Reesema zong Grijs. (Het nummer wat Nielson had geschreven na het overlijden van een van zijn beste vrienden. De kleur is weg en alles lijkt grijs.) Niets is meer zoals het was.

En Claudia de Breij zong een liedje vertaald uit het Engels en daarin zat het stukje tekst : “ik besta maar ik leef niet”. Deze woorden vertalen het gevoel dat je hebt na een ingrijpend verlies. Je bent er wel maar ook weer niet. In de overlevingsmodus.

Deze twee liedjes maakten zo’n indruk op me en ik dacht ja zo is het ook. Zo heb ik me ook gevoeld, het duurde een hele poos dat het leven weer mooier en kleurrijker werd en ik weer het gevoel had echt te leven. Ik hield me vast aan de kleine dingen die mijn dag mooi maakte, een lief gebaar, een regenboog, een wandelingetje met mijn hondje, een lieveheersbeestje op een tak. Hoe klein ook. Het hielp me wel. Het zijn ook de kleine dingen die je leven kleur geven. Elke morgen als ik opsta zeg ik goeiemorgen tegen mezelf en ben ik blij dat ik er nog ben zo wetende hoe kwetsbaar het leven is. ❤️

Alles is veranderdAlles is hetzelfdeAlles is kapotAlles doet het nogAlles staat stilAlles gaat door alles heenEr is niets meer dat ik zeker weet (weet)

Blauw was de lucht waar ik onder sliepGroen was het gras waar ik over liepEr konden wolken vol zorgen zijnUiteindelijk dreven ze toch voorbijIk ben op zoek naar de rode draadIets wat het allemaal logisch maaktIk wil weer zien zoals ik zag, toen ik jou nog hadWant alles is grijs

Alles is grijsAlles heeft een datumAlles is oneindigAlles is alles behalve te rijmen metDat jij niet meer bij me bent

Want ik kan de zon wel zienMaar ik voel de warmte nietDe wereld draait nog steeds voor mijMaar ze is haar kleuren kwijt

Blauw was de lucht waar ik onder sliepGroen was het gras waar ik over liepEr konden wolken vol zorgen zijnUiteindelijk dreven ze toch voorbijIk ben op zoek naar de rode draadIets wat het allemaal logisch maaktIk wil weer zien zoals ik zag, toen ik jou nog hadWant alles is vol van leegte

Betrouwbaar, onzekerMet prachtig en lelijk kan ik levenMaar wat als alles is beloofd en verbroken?Vermeden en besprokenGekregen, ontnomenWat blijft er dan overeind?

Blauw was de lucht waar ik onder sliepGroen was het gras waar ik over liepEr konden wolken vol zorgen zijnUiteindelijk dreven ze toch voorbijOh, ik ben op zoek naar de rode draadIets wat het allemaal logisch maaktIk wil weer zien zoals ik zag, toen ik jou nog hadWant alles is grijs

Alles is grijs

07-08-2018. ZOMER 2018
Dit bericht plaatste ik op mijn Facebookpagina na onze zomervakantie in 2018, bijna drie jaar na het overlijden van mijn man. Ik wilde het graag met je delen.

Rouw reist met je mee

Het leek me eigenlijk heerlijk. Een weekje vakantie. Een weekje vrij zijn. Niet te ver. Maar wel er even helemaal uit.
We waren al eens eerder op vakantie geweest met zijn viertjes (en CJ en Claudia). Dat was in 2016 toen het verdriet nog heel vers was. Dat het toen niet als vakantie voelde leek ons heel normaal. Dat kon ook helemaal (nog) niet.
Ik had er niet bij stilgestaan hoe we het nu zouden ervaren. We gingen gewoon.

We hebben echt leuke dingen gedaan en het weekje was fijn. Maar, anders fijn. Niet het joepiedepoepievakantiegevoelfijn.

Want opeens was daar ook weer het volle besef van het niet meer compleet zijn. In onze eigen omgeving raak ik er langzaamaan aan gewend dat het is zoals het is. En ben ik altijd min of meer voorbereid op situaties van vaders met dochters, stelletjes van onze leeftijd en opa’s met kleinkinderen. En dat is oké. Ik kan dat handelen. Maar als je in een andere omgeving bent kan het opeens binnenkomen als een onverwachtse rechtse directe. BAM ! Dit had ik niet van mezelf verwacht. Ik was misschien naïef om te denken dat je op vakantie vrij van alles kon zijn. Vrij van school, werk en andere verplichtingen en ook vrij van rouw, zorgen en verdriet. Maar nee rouw gaat gewoon mee op vakantie en dat terwijl ik het niet in mijn tas had gedaan ...
Nu thuis weet ik ook weer hoe ver ik nu ben met het verwerken ... nog niet zover als ik dacht. Jemig wat mis ik je ....
En natuurlijk gaan we door, de meiden en ik, we zijn positief ingesteld, we houden van elkaar en zijn samen sterk, maar it’s never the same ... we missen je ❤️
every day I love you more ❤️

 

Waarom is het dat ik dit toch nog moeilijk vind ?

Bij mijn geboorte kreeg ik de achternaam Ollebek en toen ik in 1994 ging trouwen nam ik de naam van mijn man aan en werd ik Sandra Sneevliet. Eerst vond ik dat best wel gek om van de ene op de andere dag op mijn werk de telefoon op te nemen met “Goedemorgen met Sandra Sneevliet”. En dan went het en is het gewoon je achternaam geworden. 

Maar …. toen mijn man overleed wilde ik heel graag “gewoon” Sneevliet blijven heten, als eerbetoon aan hem en omdat ik gewoon voor altijd zo had willen blijven heten. Dat lijkt toch geen probleem, maar bij het verlengen van mijn rijbewijs en ID-bewijs kon ik alleen een “weduwe van” vermelding krijgen. En laat ik nu net een enorme afkeer hebben tegen het woord “weduwe”. Het klinkt in mijn oren als donker en zwart. Veel beter vind ik de benaming “bij leven getrouwd geweest met” (heb ik zelf verzonnen).

Ik wilde dat dus niet de “ weduwe van”-vermelding.  Je bent, als je echtgenoot/echtgenote overlijdt ook meteen ongehuwd. Ook dat wilde ik niet maar goed. 

Op mijn nieuwe rijbewijs en ID-bewijs staat dus Ollebek. 

Nu ging ik van de week een pakje ophalen en moest mijn ID-bewijs laten zien. “Mevrouw … dit klopt niet, er staat een andere naam op uw pakje …. “  oefff …. tsja … met lichte twijfeling in mijn stem zei ik “ ehh ja dat klopt, op het pakje staat mijn mansnaam en op mijn ID-bewijs mijn meisjesnaam.” De meneer achter de toonbank bleef me aankijken. Ik voelde dat ik iets moest gaan uitleggen. “Mijn man is overleden en ik wilde heel graag zijn naam houden vandaar”. De meneer achter de toonbank schrok een beetje. “Sorry”, zei ik. “Nee, mevrouw ik moet sorry zeggen, het spijt me dat u dat moest uitleggen” Met tranen in mijn ogen nam ik het pakje aan en bedankte hem. Waarom is het dat ik dit toch nog zo moeilijk vind na al die jaren ?

Gelukkig staat op mijn bankpas de naam Sneevliet-Ollebek, precies zoals ik het wil, die laat ik gewoon volgende keer erbij zien. ❤️

Van geboortemuisjes naar hemelbedje

Vandaag 20 jaar geleden werd onze derde dochter geboren. We hadden voor haar de mooie naam Lotte gekozen. Maar in plaats van haar naam op een prachtig geboortekaartje te mogen schrijven werd het een rouwkaart. Van geboortemuisjes naar hemelbedje dus.

Net bevallen kon ik me niet goed concentreren op alles wat er geregeld moest worden en vooral de muziek kon ik niet bedenken. Het werd een liedje uit een muziekdoosje en een liedje van Nijntje. Verder kwamen we niet. Pas veel later hoorde ik het liedje “Kapotte engel” wat heel goed vertelde wat er was gebeurd met ons. Ik heb toen de tekst op een mooi vel papier uitgeprint, ingelijst en deze opgehangen naast de foto van onze andere drie dochters❤️


Kapotte Engel:

Tot vorige week

had ik nog mijn dromen

hoe ik met je spelen zou, in het begin

jouw eerste stap

hoever jij zou komen

de plaats die je nemen zou

hier, in ons gezin

 

Kapotte engel, je maakt me machteloos

dit is het leven niet waar ik voor koos

de dokter was hier met zijn prognose

het beeld dat hij achterliet, is troosteloos

als jij me nooit kan zien of horen

wat voor een vader moet ik dan zijn

waarom ben jij ooit geboren

ik weet het antwoord niet op zoveel pijn

 

Wat moet ik nu

wie kan dit veranderen

wie houdt me tegen als ik voor je vlucht

ik ben niet anders dan alle anderen

'k wil een gewoon gezond kindje terug

 

Maar kijk je slaapt nog

met je handjes open

alsof je niets dan goeds van mij verwacht

wie tilt je op, wie leert je lopen

oh, ik moet sterker zijn dan ik ooit dacht

vanaf vandaag zal ik voor je vechten

wie aan jou komt, kind

die komt aan mij

ik heb mijn hart hier bij jou neergelegd

kom maar mijn engeltje, je hoort erbij

kapot engeltje, je bent van mij

 

Een dag als vandaag is zelfs na 20 jaar nog alsof ik in de stroop sta en alles wat moeizamer gaat dan andere dagen maar weet je …. het is oké. Het mag. Vandaag en alle andere geboortedagen van haar ❤️

 

Flux en de steen

Flux houdt veel van zijn vader. Wanneer hij hoort dat zijn vader niet meer beter wordt en doodgaat, staat de wereld van Flux op zijn kop.

In dit verhaal maken kinderen kennis met een lotgenootje, wanneer er een ouder komt te overlijden. De doe-ideeën op het eind van het verhaal geven kinderen de mogelijkheid om op een speelse manier bezig te zijn met de verlieservaring en de bijbehorende emoties, gedachten en gevoelens.

Flux is ook verkrijgbaar in de vorm van een knuffel. Op deze manier krijgt Flux ook buiten het boek een ondersteunende rol.

Geschreven door: Eva van Asperen (speltherapeut, werkzaam binnen haar eigen praktijk voor speltherapie en hulpverlening bij rouw en verlies. www.joukie.nl) en Richard Hattink (internationaal spreker en trainer op het gebied van kinderen en rouw en geestelijk vader van het uitvaartspeelgoed (www.uitvaartspeelgoed.nl)
Illustraties van 
Naomi Spalter

Primair verlies en secundair verlies

Wanneer je iemand verliest noem je dat een primair verlies maar als een domino-effect volgt daar achteraan het secundaire (vaak voor de buitenwereld niet zo zichtbare) verlies of zeg maar verliezen.

Het eerste (primaire) verlies is zichtbaar: bij overlijden wordt er een uitvaart geregeld, is er een samenzijn en wordt er vaak openlijk afscheid genomen (advertentie, rouwkaart, plechtigheid, condoleance) en daarna wacht het begin van het nieuw te starten leven. Dat kan niet anders dan dat dat gebeurt met vallen en opstaan. Het is goed voor iedereen om te weten dat een overlijden (of afscheid van een dierbaar persoon in de vorm van een echtscheiding of verlies van gezondheid of van je baan, waar overigens bij mijn weten nooit een officieel afscheid is, geen advertentie, geen kaart, geen plechtigheid) zoveel meer impact heeft dan “alleen” het feitelijke verlies.

De daaropvolgende verliezen (secundaire) zijn (vaak) nog groter:

Denk aan verlies van vertrouwen (in jezelf maar ook in de toekomst), verlies van inkomen, baan en van financiële zekerheid, verlies van toekomstdromen, verlies van misschien ook wel je huis, verlies van je beste vriend of van vriendschappen, verlies van een stukje van jezelf, verlies van iemand die voor jou zorgde met raad en daad.  Het kost tijd om met deze verliezen om te gaan en het kan niet allemaal tegelijk en toch wordt op een of andere manier verwacht dat je dit na een tijdje “verwerkt” hebt ….. totdat het jezelf overkomt en je ervan schrikt hoezeer een ingrijpende gebeurtenis invloed heeft op je leven.

Geef jezelf de tijd en de ruimte om te wennen aan al het nieuwe wat er op je pad komt en ik hoop dat de mensen om je heen je ook deze ruimte geven.

 

 

Geef jezelf de tijd

Het lijkt allemaal zo vanzelfsprekend om weer “gewoon” verder te gaan na een ingrijpende gebeurtenis. Het wordt vaak ook zo gezegd “ je moet verder” en dan ook min of meer verwacht om de draad weer zo snel mogelijk op te pakken.

Het zou niet goed zijn om lang verdrietig te zijn. Maar niets is minder waar.

Een verlies, op welke manier dan ook, heeft enorme impact op je leven. Het is heel verdrietig en het doet heel veel pijn. Geef jezelf de tijd om te wennen aan het nieuwe leven. Het verdriet mag er zijn.

 

Ze huilt maar ze lacht

Oei …. Afgelopen weekend keek ik een mooi televisieprogramma over oud-kandidaten van talentenshows. Daarin zong een van de deelnemers het liedje : ze huilt maar ze lacht. Dit liedje sloeg op haarzelf. Ze vertelde in het voorafgaande interview dat ze na het overlijden van haar moeder was doorgegaan en niet sprak over haar verdriet. Telkens als haar gevraagd werd hoe het met haar ging zei ze: “Goed hoor” en hup weer door. Terwijl het helemaal niet goed met haar ging. Ze hield haar masker op totdat het echt fout ging en zij letterlijk ziek werd van haar verdriet. 

Ik herkende haar situatie … ik deed ook lange tijd alsof alles “goed” ging, sprak niet of mondjesmaat over mijn verdriet totdat ik bij de huisarts terecht kwam, en die mij doorstuurde naar het ziekenhuis voor verdere onderzoeken. Uiteindelijk is gebleken dat uitgestelde rouw mijn klachten hadden veroorzaakt. Ik ben toen op zoek gegaan naar professionele hulp en heb die ook gelukkig gevonden. Waarna het beter met me ging. Ook die ervaring gaf mij een reden om te doen wat ik nu doe; mensen helpen die het moeilijk hebben na het overlijden van een dierbare. ❤️

Baby Loss Awareness Week

 

Vorige week was het Baby Loss Awareness Week. Een week waarin jaarlijks wereldwijd aandacht wordt besteed aan babysterfte.

Het bracht mij terug bij het verlies van mijn eigen baby. Maar ook bij wat het voor impact had op mijn andere twee kinderen en hoe wij ze dat moeilijke nieuws moesten vertellen.

Lees hieronder mijn verhaal;

Soms komt er een herinnering boven  op een moment waarop je het niet verwacht. Zo zat ik opeens weer in de familiekamer van het ZMC ruim 19 jaar geleden te wachten op onze familie die kwam met onze dochters van 4 en 2 om ze daar het moeilijke nieuws te vertellen dat hun babyzusje dood was. Totaal onvoorbereid om dit soort nieuws te moeten brengen want toen wij die avond ervoor naar het ziekenhuis gingen was er geen sprake van deze komende gebeurtenis.

 

Hoe vertel je een jong kind over de dood …. ? 

In kindertaal maar wel met de duidelijkheid dat dood echt dood is. Niet dat iemand heel lang gaat slapen want dat zou angst voor het slapengaan kunnen geven. Maar ja wat is dan dood zijn in de beleving van een jong kind ?

 

De raderen bij onze oudste dochter begonnen te draaien toen ik het haar ging vertellen. 

Ik zie nog haar gezichtje. (De foto hiervan staat op mijn netvlies) Ik zit daar met de baby op schoot als zij met onze familie binnenkomen, de oudste komt meteen op me af. De jongste loopt naar papa. “Ohhhh de baby is geboren mama, zegt ze” “Ja lieverd de baby is geboren, maar er is iets heel ergs gebeurd. De baby is helaas dood gegaan”.  Het is even stil. “Kan ik dan niet met haar spelen ?” “Nee lieverd helaas niet. De baby kan geen ademhalen zoals wij allemaal. Als je dood bent kun je helemaal niets.” 

Je ziet haar denken … samen met haar zusje gingen we op het bed zitten om de baby te bekijken. De baby op een kussen en de zusjes er om heen gingen kijken, voelen en luisteren. Luisteren naar haar hartje wat niet klopte. Naar de ademhaling die zij niet hoorden en voelden. Sokjes gingen uit, teentjes werden geteld, kusjes werden gegeven, vragen werden gesteld …. 

 

Kinderen die zo jong zijn kennen het begrip dood (nog) niet en wat voor emoties daarmee gepaard kunnen gaan.  Onze oudste dochter zei vaak “Mama jullie huilen met je ogen, maar ik huil met mijn hartje” en kwam eerst met papieren zakdoekjes aan lopen later werden dat theedoeken (want jullie huilen zoveel dan blijf ik lopen, zei ze). En bouwde wel een emotioneel muurtje om zich heen. En de jongste voelde zo duidelijk aan dat er “iets” was. Ze kon dat moeilijk onder woorden brengen natuurlijk maar ze kreeg wel uit het niets last van driftbuien, ging op de grond zitten/liggen, wilde niet getroost of gekalmeerd worden.  We moesten haar dan echt met rust laten en na een tijdje werd ze weer rustig. En kwam ze vanzelf weer naar ons toe. 

 

Zo klein als ze waren het heeft enorm veel impact op hun leven gehad. 

 

“Alsof je heel lang buiten hebt gespeeld ?”

Kinderen die zo jong zijn, zijn zo puur en bewegen mee met alles wat er gebeurt. 

Het moment dat hun zusje thuis opgebaard kwam te liggen in een mandje in haar kamertje moesten we de meiden wel voorbereiden dat ze heel erg koud zou aanvoelen, we wilden niet dat ze zouden schrikken. Alsof het de normaalste zaak van de wereld was zei de oudste “Ohhh alsof je heel lang hebt buiten gespeeld?” “Ja … ja precies zo voelt dat” zei ik enigszins verbaasd maar ook opgelucht over deze simpele uitleg van haar. 

En er was geen enkel probleem voor de zusjes om hun babyzusje haar haartjes te kammen, kusjes te geven en gewoon bij haar op haar kamertje te zijn. 

Geen woord voor verlies

 

Iemand die zijn of  haar partner verliest, noem je een weduwnaar of weduwe.

Iemand die zijn of haar ouder(s) verliest, noem je een wees.

Maar hoe noem je iemand die zijn of haar kind, of broer of zus verliest ?

 

Niet overal is een naam voor, maar verdriet is er wel. Kijk maar eens goed om je heen. Je kent vast wel iemand die zoiets heeft meegemaakt. Je hoeft niet perse iets te zeggen want heel vaak weet je er de woorden niet voor, maar een klein gebaar, een hand op iemands schouder of een vriendelijke blik, dat is al genoeg.